Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 μάς κληροδότησε την ελευθερία μας καθώς και πάμπολλα δύσκολα ερωτήματα, η αναψηλάφηση των οποίων, με τους όρους της ιστοριογραφίας αλλά και της τέχνης, διακονεί την εμβάθυνση της εθνικής μας αυτογνωσίας. Η επέτειος των δύο αιώνων του Αγώνα δεν συνέβαλε ιδιαίτερα στην αποκαθήλωση των βαυκαλιστικών μυθευμάτων και στην υπερνίκηση των ταμπού. Η απόσταση της δημόσιας ιστορίας από την επιστημονική ιστοριογραφία παραμένει τεράστια. Ένας από τους πιο δύσκολους «κόμπους» της κληρονομιάς μας έχει το όνομα των Μαυρομιχαλαίων. Η τρανή μανιάτικη οικογένεια είχε κάθε δικαίωμα να καυχιέται ότι δεκάδες μέλη της σκοτώθηκαν στους απελευθερωτικούς αγώνες, η ιστορία της όμως σημαδεύτηκε από τη δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια από τον Γεώργιο και τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, γιο και αδερφό του Πετρόμπεη. Τυπικός μανιάτικος γδικιωμός ; Τυραννοκτονία, κατά τον στιχουργικό ύμνο του Αλέξανδρου Σούτσου; Άδικος φόνος, κατά τον χαρακτηρισμό του σφοδρότατα αντικαποδιστριακού Αδαμάντιου Κοραή ; Γαλλική η αγγλική συνωμοσία, με εκτελεστικό βραχίονα τους Μαυρομιχαλαίους; Γόρδιος δεσμός ; Ίσως. Κανένα όφελος δεν θα έχουμε πάντως αν τον «λύσουμε» με τη μέθοδο της κοφτερής σπάθης που αποδίδουμε στον Μεγαλέξανδρο. Κοφτερή είναι και η σπάθη του μανιχαϊσμού, τραυματίζει όμως πρώτους τους ίδιους τους χρήστες της. Στον Πέτρο της Μάνης, ο Πετρόμπεης μιλάει με τα ενθυμήματά του, προϊόντα της φαντασίας βεβαίως, και με την «Πολιτική Διαθήκη» του, που την υπαγόρευσε το 1842, όταν νόσησε και φοβήθηκε ότι θα πεθάνει, πρωτοδημοσιεύτηκε όμως το 1903. Κυρίως δε συνομιλεί με τον γιατρό Απόστολο Μαυρογένη, πολεμιστή του 1821 αλλά και του 1854, στην επανάσταση της Ηπείρου. Ο Μαυρογένης, που η μυθοπλασία τον θέλει φανατικό συλλογέα και αναγνώστη βιβλίων για τον Αγώνα, είχε τη σπάνια τύχη να ζήσει σε τρεις αιώνες : 18ο, 19ο, 20ό. Πέθανε 114 ετών, γι’ αυτό και αποκλήθηκε «παππούς όλων των Ελλήνων».