Απ’ τη μεριά μου, δεν γράφω κάποια «στεγνή» βιογραφία, αλλά επιχειρώ να καταθέσω μια μυθιστορηματική βιογραφία... Η ζωή του Ελληνορουμάνου συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι δεν μοιάζει με μυθιστόρημα, είναι από μόνη της ένα μυθιστόρημα. Βάσανα της παιδικής ηλικίας, ο μόχθος της επιβίωσης, ταξίδια και περιπλανήσεις, δυνατές φιλίες και αλλεπάλληλοι έρωτες, η αγωνία για τον Ελεύθερο Άνθρωπο, όλα αυτά ο Ιστράτι τα διηγείται στα βιβλία του αυθεντικά και με τη χάρη ενός Ανατολίτη παραμυθά. Βίωσε τα κοσμοϊστορικά γεγονότα της εποχής του (τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος), ασπάστηκε το όραμα για έναν δικαιότερο κόσμο (Οκτωβριανή Επανάσταση), συνευρέθηκε με τις σημαντικότερες προσωπικότητες του καιρού του (Ρομέν Ρολάν, Μαξίμ Γκόρκι, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Τζορτζ Όργουελ), περισσότερο όμως από οτιδήποτε άλλο στάθηκε όσο κανείς στο πλευρό των φτωχών και των αδικημένων. Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος που ο φίλος του Νίκος Καζαντζάκης σε κάποιο από τα κοινά τους ταξίδια στη Σοβιετική Ρωσία τού είπε μια μεγάλη αλήθεια: «Παναΐτ, η καρδιά σου εσένα ξεπερνάει κατά πολύ το μυαλό σου». Ναι. Μόνο που αυτό ο Παναΐτ Ιστράτι έμελλε να το πληρώσει πολύ ακριβά… Γυρίζει και λέει στον φίλο του: «Μου φάνηκε πολύ κρύος· εσένα;». Αντίθετα, στον Καζαντζάκη έκανε καλή εντύπωση. Του φάνηκε άνθρωπος με περήφανη πειθαρχία· τέτοιους ανθρώπους χρειάζεται το όραμα του κομμουνισμού για να πατήσει γερά στα πόδια του και να απλωθεί σε όλη τη γη. Ο Ιστράτι τού αντιγυρίζει με θυμό: «Εγώ δεν είμαι κρύος σαν τους Εγγλέζους, εγώ είμαι Ρωμιός, Κεφαλλονίτης. Φωνάζω, αγκαλιάζω, δίνουμαι. Εγώ πρέπει να αγαπώ τρελά κάποιον ή κάτι για να μη νιώθω άδειος και χωρίς σκοπό. Εμένα τέτοιοι άνθρωποι μ’ αρέσουν! Απόσπασμα από το βιβλίο